Oregano – inaczej lebiodka pospolita, a niekiedy także „dziki majeranek” – to popularna przyprawa, po którą chętnie sięgamy w kuchni. Rzadko pamiętamy, że jest to zioło wykazujące wiele właściwości leczniczych, które doceniane były już w starożytności. Oregano można spotkać dziko rosnące zarówno w Europie, jak i Azji. Możemy je także z powodzeniem uprawiać w doniczce na kuchennym parapecie lub w przydomowym ogródku.
Składniki odżywcze zawarte w oregano
Oregano jest źródłem witaminy C, A, E, K oraz witamin z grupy B, a także takich pierwiastków jak wapń, żelazo, magnez fosfor czy potas. Występują w nim także działające antyoksydacyjnie garbniki oraz flawonoidy. Takie same właściwości posiadają fenole zawarte w olejku eterycznym obecnym w oregano.
Właściwości zdrowotne oregano
Oregano ze względu na skład występującego w nim olejku eterycznego działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, a dzięki właściwościom przeciwutleniającym niszczy wolne rodniki, a tym samym przyczynia się do zapobiegania groźnym chorobom. Oregano między innymi pomaga unikać cukrzycy czy chorób serca. Ziele lebiodki działa korzystnie na układ trawienny, pobudzając wydzielanie śliny, soku żołądkowego oraz żółci. Ułatwia trawienie, działa przeciwbiegunkowo, a także przynosi ulgę przy wzdęciach. Może być również wsparciem w czasie przeziębienia, ponieważ działa rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli, ułatwiając odkrztuszanie i łagodząc kaszel. Wśród właściwości oregano dostrzeżono także możliwości działania uspokajającego, łagodzącego świąd skóry i zapobiegającego powstaniu odleżyn.
Oregano w kuchni
Oregano jako składnik ziół prowansalskich cieszy się ogromną popularnością we Włoszech, Turcji, Hiszpanii, krajach północnej Afryki, a także w Ameryce Południowej. Również w Polsce stało się jedną z podstawowych przypraw, bez których wielu osobom trudno jest sobie wyobrazić gotowanie.
Lebiodka charakteryzuje się lekko gorzkim, pieprzowym smakiem. Wykorzystywana jest w postaci świeżych lub suszonych listków. Stanowi jedną z podstawowych przypraw do pizzy czy spaghetti, ale także doskonale komponuje się z pieczonym mięsem, rybami, zupami czy warzywami w sałatkach. Oregano bywa również stosowane do uatrakcyjnienia aromatu oliwy z oliwek, a nawet alkoholi.
Oregano w kosmetyce
W kosmetyce przede wszystkim wykorzystywany jest olejek z oregano, którego należy używać tylko w rozcieńczonej formie. W olejach czy tonikach jego stężenie powinno wynosić nie więcej niż 1%. W tej formie może być wykorzystywany do przecierania twarzy lub jako wcierka do skóry głowy.
Ze świeżych listków można przygotować płukankę do włosów, która wygładzi włosy i zadziała łagodząco na skórę głowy. Natomiast napar z suszonego oregano można dodać do glinki i zastosować w roli maseczki na twarz, w której będzie działał przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie.
Jak uprawiać oregano w ogrodzie?
Podłoże i stanowisko dla oregano
Oregano jest rośliną wieloletnią, więc warto wybrać dla niego jak najlepsze miejsce, by przez kilka lat cieszyć się bujną rośliną. Idealne są dla niego stanowiska ciepłe i bardzo słoneczne. Natomiast preferencje oregano co do podłoża zaskakują, ponieważ lubi ubogą i dość suchą glebę. Powinna być także przepuszczalna, a jej pH najlepiej by wynosiło od 6,5 do 7.
Kiedy siać i jak rozsadzać oregano?
Oregano można wysiać w marcu do doniczki lub do gruntu od późnej wiosny aż do lata, dbając o to, by nasiona nie były położone zbyt blisko siebie. Przysypuje się je cienką warstwą ziemi, a pierwsze roślinki powinny wykiełkować po dwóch tygodnia. Gdy nieco podrosną, warto je lekko przyciąć dla pobudzenia krzewienia. Rozsadzając rośliny na stałe miejsce, należy zachowywać między nimi odstęp około 50 cm, by mogły się swobodnie rozwijać. Po kilku latach eksploatacji krzaczki warto zastąpić nowymi.
Jak pielęgnować oregano?
Pielęgnacja oregano jest okrojona do minimum. Jeśli tylko zapewnimy mu odpowiednie stanowisko, nie będzie wymagało naszego zaangażowania, by móc dobrze rosnąć. Lebiodka nie potrzebuje wielu składników odżywczych, dlatego nawożenie nie jest konieczne. Można to robić jedynie okazjonalnie wczesną wiosną lub w trakcie sezonu. Podobnie jest z podlewaniem, o którym warto pamiętać jedynie w przypadku młodych roślin. Starsze dobrze poradzą sobie nawet w trakcie suszy.
Zimowanie oregano
Oregano z reguły dobrze radzi sobie zimą i wytrzymuje temperatury do -20℃, choć dokładna mrozoodporność jest uzależniona od odmiany. Dlatego warto zwrócić na nią uwagę, planując uprawę tego zioła, ponieważ niektóre z nich znoszą jedynie przymrozki do -5℃.
W przypadku bardzo mroźnej zimy, a szczególnie bezśnieżnej, warto zadbać o ściółkowanie oregano. Wiosną z kolei należy przejrzeć roślinę i usunąć uszkodzone pędy przed rozpoczęciem się okresu wegetacyjnego.
Zbiór i suszenie oregano
Liście oregano warto zbierać często, by mobilizować roślinę do rozwoju. Przycinanie pędów warto rozpocząć, gdy roślina dorośnie do 15 cm wysokości. Najsilniejszy aromat listki lebiodki mają tuż przed kwitnieniem, dlatego jest to najlepszy moment na zbiór liści do suszenia. Obcinamy je razem z gałązkami, które następnie wiążemy ze sobą i zawieszamy w ciepłym, suchym miejscu, do którego promienie słoneczne nie mają bezpośredniego dostępu. Po całkowitym zasuszeniu liście umieszczamy w szczelnym pojemniku.